Kaygı Bozuklukları
Kaygı Bozukluğu (Anksiyete ) Nedir
Her insan işi, okulu, ailesel problemleri, sağlık sorunları sebebiyle kaygı duygusunu yaşayabilir. Kaygı duyduğumuz anlarda gergin olmamız, titrememiz veya terlememiz, çarpıntı hissetmemiz vücudumuzun verdiği doğal tepkilerdir.
Kaygı bozukluğu (anksiyete) ise hissettiğimiz kaygı duygusunun aşırı derecede ve devamlı olarak hissedildiği, hayatımızı etkileyen bir rahatsızlıktır. Kaygı bozukluğu yaşayan kişiler kendilerinde kaygı hissi uyandıran durumlarda bu durumları olduğundan daha kötü görerek korku duyar ve paniklerler. Başlarına çok kötü bir şey gelecek ve geçmeyecek gibi hissederler. Kaygı bozukluğu olan kişiler kendilerinde bu hissi uyandıran durum ve olaylardan kaçınırlar. Hatta bu durumlardan kaçınabilmek için kendi hayatlarını kısıtlamayı bile göze alırlar.
Kaygı bozukluğu kişilerin hayat konforlarını ciddi derecede düşüren bir rahatsızlıktır. Örneğin obsesif kompulsif bozukluğu olan bir kişi temizlik takıntısı dolayısıyla dışarıda bir yere oturamaz ya da dışarıda bir yüzeyle temas ettiğinde ellerini defalarca yıkar veya kedilere karşı fobisi bulunan kişiler kedi bulunan ortamlarda oturmaktan kaçınırlar.
Kaygı Bozukluğu Türleri
- Yaygın Kaygı Bozukluğu: Yaygın kaygı bozukluğu olan kişiler bir olaya ya da duruma karşı olayın gerçekliğine oranla aşırı ve sürekli olarak kaygı ve endişe hissederler.
- Panik Bozukluk:Panik bozukluğa sahip kişiler, ortada ciddi bir sebep yokken hissettikleri şiddetli korku ve endişe duygularının ansızın tekrarlanacağını düşünüp yoğun kaygı yaşarlar.
- Fobiler: Fobiler kişilerin bir nesne, bir canlı ya da bir duruma karşı duydukları yoğun korkulardır.
- Obsesif Kompulsif Bozukluklar: Obsesif Kompulsif bozukluğu olan kişiler kaygı hissi veren durumlardan kurtulmak için yineleyici davranışlarda bulunurlar. Kendilerine ait değişik davranış kalıpları geliştirirler.
- Sağlık Sorunlarına Bağlı Kaygı Bozuklukları: Fiziksel bir sağlık sorunun ardından kişilerde ortaya çıkan o hastalığı tekrar geçirmekle ilgili sürekli olarak kaygı duymak kaygı bozukluğu yaratmaktadır.
- Sosyal Kaygı Bozukluğu(Sosyal fobi): Sosyal kaygı bozukluğu kişiler kendilerini ifade edemeyeceklerini, küçük düşürüleceklerini düşünerek kalabalık ortamlara girmek istemezler. Toplum içinde konuşmak, yeni insanlarla tanışmak onlar için epey zordur.
- Seçici Konuşmazlık (Mutizm): Bu kaygı bozukluğu çocuklarda görülmektedir. Seçici konuşmazlık durumunda fiziksel olarak bir problem yoktur. Genellikle aileleriyle iletişim kurabilen çocuklar, yaşıtlarıyla ya da çevresindeki insanlarla konuşmazlar.
- Ayrılık Kaygısı Bozukluğu: Ayrılık kaygısı bozukluğu çocuklarda görülen, çocukların anne ve babalarından ayrılacaklarına yönelik duydukları derin kaygılardır.
Anksiyetinin Belirtileri
Gündelik hayatta anksiyete bir kişide anksiyete olduğunu gösteren belirli davranış şekilleri vardır.
- Gerginlik ve huzursuzluk hali
- Sürekli panik halinde olma
- Titreme
- Kalp atışlarının hızlanması
- Hızlı nefes alıp verme
- Kaygı hissetmemize neden olan durumdan veya olaydan başka bir şeye odaklanamama
- Baş dönmesi
- Kaygı hissi veren durumdan veya olaydan kaçma isteği
Anksiyenin Nedenleri
Kaygı bozukluklarının nedenleri tam olarak bilinmemektedir. Ancak en yaygın görülen kaygı bozukluğu nedenleri arasında travma yaratan olayların ve genetik faktörlerin olduğunu söylemek mümkündür.
Kaygı bozukluklarına neden olan bazı durumlar şunlardır:
- Çocukken yaşanılan negatif olaylar
- Anksiyete bozukluğu teşhisi konulan bir yakınınızın olması
- Boşanmak
- Ekonomik olarak zor durumda olmak
- Stres
- Büyük korku yaşamamıza sebep olan bir olayla veya durumla karşılaşmak
Kaygı Bozuklukları Kimlerde Sık Görülür?
Kaygı bozukluklarının görülme sıklığı kadınlarda erkeklere oranla daha fazladır. Orta yaş kaygı bozukluğunun en sık görüldüğü yaş aralığıdır. Ayrıca gelir seviyesi düşük kişilerde asnksiyete görülme olasılığı yüksektir.
Kaygı Bozukluklarının Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Kaygı bozuklukları tedavi edilerek azaltılabilen psikolojik rahatsızlıklardandır.
Kaygı bozukluklarının tedavisinde en çok tercih edilen yöntemlerden biri psikoterapi uygulamalarıdır. Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT) ve EMDR terapisi psikoterapi uygulamalarına örnektir. Alanında uzman bir psikoterapist ile görüştüğünüzde sizin için uygun olan terapi yöntemini kullanarak tedavi sürecini sizinle paylaşacaktır. BDT ile terapist, kişinin sahip olduğu olumsuz düşünceleri olumlularıyla değiştirmeyi hedefler. Süreç ev ödevleri ile desteklenir.
Terapi sürecinde terapist eşliğinde danışana aşamalı olarak maruz bırakma uygulanabilir. Kişinin kaygısının sebebi travma kaynaklı ise terapist EMDR terapisini tercih edebilir. EMDR ile terapi sürecinde terapist kişinin sahip olduğu anksiyetenin kaynağı ve tetikleyicileri tespit eder ve kişinin geçmişte yaşadığı anıya karşı hissettiği negatif düşünceleri duyarsızlaştırmayı hedefler. Çocukluk yıllarında gözlenen kaygı bozukluklarında oyun terapisi de kullanılan yöntemlerden biridir. Ayrıca kaygı bozukluklarının tedavisinde psikiyatrist önerisiyle ilaç da kullanılabilmektedir.